Buxoro va Xiva orasidagi qumli sahrolar, asrlar davomida karvonlar uchun asosiy yo‘l bo‘lib xizmat qilgan. Lekin bu yo‘llarda hamisha sirlar yashirin edi. Ayrim karvonlar manziliga yetib bormay yo‘qolib ketgan, ba’zilar esa sehr va la’natlar haqida gapirgan. Muhammadali – yosh, qiziquvchan yigit, eski xaritalar va yo‘qolgan yo‘llarni o‘rganishni yaxshi ko‘rardi. Uning orzusi – hech kim topa olmagan “Yo‘qolgan Karvon Yo‘li”ni aniqlash edi.
Bir kuni u otasining eski sandig‘idan sarg‘aygan xarita topdi. Xarita Buxoro va Xiva oralig‘idagi sahro hududini ko‘rsatardi. Ammo eng qiziq joyi shundaki, xaritada boshqa hech qayerda uchramaydigan bir yo‘l belgilangan edi. Yo‘l oxirida esa g‘alati belgi – uchburchak shakl ichiga chizilgan ko‘z rasmi tushirilgan edi.
— Bu nimani anglatadi? — o‘yladi Muhammadali.
U eski manbalarni o‘rgandi, qariyalardan so‘radi, ammo hech kim bunday yo‘l haqida eshitmagan edi. Faqatgina bir chol – Yormat bobo unga shunday dedi:
— Bu yo‘lni izlamagin, bolam. O‘sha yo‘qolgan yo‘lga kirgan hech kim qaytib kelmagan.
Muhammadali cholning gaplaridan hayratga tushdi. Ammo bu gaplar uni yanada qiziqtirib yubordi. U otasidan yillar oldin qolgan eshak va suv idishini olib, xaritada ko‘rsatilgan yo‘l tomon yo‘l oldi.
Kunlar davomida u sahroda yurdi. Har kuni qum, issiq va cheksiz osmon. Lekin yo‘lda hech qanday g‘ayritabiiy narsa yo‘q edi. Muhammadali bir necha marta ortga qaytishni o‘yladi, ammo keyin xaritadagi belgi esiga tushib, yo‘lida davom etdi.
Bir kuni kechasi u yulduzlar ostida yotganida g‘alati narsa sodir bo‘ldi. U uzoqdan o‘chib-yonayotgan yengil yorug‘likni ko‘rdi.
— Lager olovi bo‘lishi mumkin, — o‘yladi u va yorug‘lik tomon yurdi.
Lekin u yaqinlashgan sari olov o‘rniga boshqacha manzara paydo bo‘ldi – baland tosh darvoza va uning ustida xaritadagi belgiga o‘xshash ko‘z rasmi bor edi!
— Axir bu faqat afsona edi-ku! — dedi u o‘ziga.
Muhammadali darvoza tomon yurdi va uni itarib ko‘rdi. Darvoza ohista ochildi.
Ichkariga kirishi bilan u ko‘z oldida g‘oyib bo‘ldi. Shu kundan keyin uni hech kim ko‘rmadi. Faqat yillar o‘tib, boshqa bir sayyoh Buxoro bozorida yengil to‘qilgan ipak mato topdi. Uning burchagida eski yozuv bor edi:
“Yo‘qolgan yo‘l bor. Lekin men endi qaytolmayman.”