Qo‘qonning eski mahallalaridan birida Hasan ismli yigit yashardi. U bolaligidan g‘alati tushlar ko‘rardi: tushlarida u doim sirli darvoza oldida turardi, lekin uni ochishga jur’at qilolmasdi.
Bir kuni u mahalladagi eng eski masjid devorida shunga o‘xshash naqshlarni ko‘rib qoldi. Devorning bir joyi boshqalarga qaraganda bir oz chuqurroq ko‘rinardi. Hasan qiziqib, yengil itarib ko‘rdi. To‘satdan, devor sekin harakatlana boshladi va uning ortidan tor yo‘lak ochildi!
Hasan hech kimga aytmay, ichkariga kirdi. Yo‘lak uzoq davom etib, uni er ostidagi xonaga olib bordi. Ichkarida eski javonlar, g‘alati kitoblar va quruq siyohdon turardi. Devorlarda esa Qo‘qon xonlari davriga oid sirli yozuvlar bor edi.
U xonadagi kitoblardan birini ochdi. Unda “Xonlikning yo‘qolgan sirlari” degan sarlavha bor edi. Kitobda eski hunarmandchilik sirlari, qadimiy dorilar retseptlari va tarixiy sirlar yozilgan edi.
Hasan bu sirni tarixchilarga yetkazishga qaror qildi. Tez orada Qo‘qonning yo‘qolgan ilmiy manbalari haqida butun yurt bo‘ylab gapira boshlashdi. U endi oddiy yigit emas, balki o‘z shahrining sirlarini kashf qilgan olimga aylangan edi.