Xorazmning qadimiy shaharlaridan birida Anvar ismli yigit yashardi. U bilimga chanqoq, zukko edi. U doimo donishmandlar bilan suhbatlashib, hayot sirlarini o‘rganishga harakat qilardi. Lekin u sabrsiz edi — har doim tezroq natijaga erishishni xohlardi.
Bir kuni Anvar olisdagi mashhur donishmand Hasan buva haqida eshitdi. Unga borib, hayotning eng katta haqiqatini o‘rgatishini so‘ramoqchi bo‘ldi.
Hasan buva uni kulimsirab qarshi oldi va dedi:
— Haqiqatni izlayapsanmi, bolam? Unda sen uchta ostonadan o‘tishing kerak. Faqat shu yo‘l bilan haqiqatga yetishasan.
Anvar qiziqib ketdi:
— Qanday ostonalar, ustoz?
Hasan buva ko‘rsatib dedi:
— Birinchisi — Haqqoniyat ostonasi. Ikkinchisi — Sabr ostonasi. Uchinchisi esa — Ko‘ngil ostonasi.
— Bular nima degani? — so‘radi Anvar.
Donishmand jilmaydi:
— Buni so‘z bilan tushuntirish qiyin. Sen o‘zing izlab topishing kerak.
Shu tariqa Anvar yo‘lga chiqdi. U birinchi ostonaga yetib keldi. U yerda odamlar turli mish-mishlarni gaplashib, har xil yolg‘onlar tarqatishardi. Anvar ham ularning gaplarini eshitdi, lekin birdan esladi: “Bu Haqqoniyat ostonasi, men faqat haqiqatni izlashim kerak!”
U ularning yolg‘on gaplariga quloq solmadi va yo‘lida davom etdi.
Ikkinchi ostona — Sabr ostonasi edi. Yo‘l tor va uzoq edi. Ba’zan Anvar charchab, umidsizlikka tushardi. Ammo ich-ichidan ovoz eshitildi: “Agar to‘xtasang, hech qachon haqiqatni topolmaysan.”
U sabr qildi va oxirigacha borishga qaror qildi.
Nihoyat, uchinchi — Ko‘ngil ostonasiga yetdi. U yerda odamlar unga yordam so‘rab murojaat qilishardi: keksalar, yetim bolalar, muhtoj kishilar. Anvar oldinga yurishni istadi, lekin yuragi bo‘sh kelmadi. U orqaga qaytib, yordam bera boshladi.
Shunda mo‘jiza sodir bo‘ldi! Oldida Hasan buva paydo bo‘ldi va dedi:
— Endi sen haqiqatni bilasan. Haqiqat — bu faqat ilm emas. Haqiqat — bu rost gapirish, sabr qilish va odamlarning qalbini tushunish.
Anvar endi tushundi: haqiqat tashqarida emas, odamning o‘z ichida ekan.