Farg‘ona vodiysining chekkasida, tog‘lar bag‘rida joylashgan kichik qishloq bor edi. Bu yerda hech qachon shovqin bo‘lmasdi, faqat shamolning shitir-shitiri va qushlarning chirqillashi eshitilardi. Ammo bu qishloqda bir sir bor edi. Kechasi hech kim ko‘chaga chiqmas, eshiklar mahkam yopilar, chiroqlar o‘chirilardi.
Do‘lana bu qishloqda tug‘ilgan, lekin shaharda o‘qigan edi. Ko‘p yillik tanaffusdan so‘ng, buvisining oldiga qaytib keldi. Ammo bir narsa uni hayratga soldi: odamlarning qo‘rquvli nigohi.
— Buvi, nega kechasi hech kim tashqariga chiqmaydi? — deb so‘radi u.
Buvisi uzoq sukut saqladi. Keyin asta shivirladi:
— Soyalar sabab…
— Soyalar?
Buvisi javob bermadi.
Do‘lana bunga ishonmadi. U kechasi qishloqni o‘rganishga qaror qildi. Oyning xira nuri ostida u ko‘chaga chiqdi. Hammasi oddiy edi. Lekin birdan… uzoqdan g‘alati shitirlash eshitildi.
U ortiga o‘girildi va… yuragi to‘xtab qolgandek bo‘ldi.
Osmonda, qishloq uzra, noaniq qoramtir soyalar suzib yurardi. Ular inson shaklida edi, ammo yuzlari yo‘q edi.
Do‘lana tizzalarining bo‘shashib ketayotganini his qildi. Qochmoqchi bo‘ldi, lekin oyoqlari unga bo‘ysunmadi. Birdan, orqasida tanish ovoz eshitildi.
— Senga aytuvdim, bolam…
Buvisi edi. Uning qo‘lida eski taqinchog‘i bor edi.
— Bu soyalar uzoq yillardan beri shu yerda. Ular biz bilan yashaydi. Ularni g‘azablantirmaslik kerak…
— Kim ular?
Buvisi boshini chayqadi.
— Bilmaymiz. Lekin ular eski gunohlarning soyasi. Ajdodlarimiz qachondir nimanidir noto‘g‘ri qilgan. Endi esa biz to‘laymiz.
Do‘lana yuragini hovuchlab, osmonga boqdi. Soyalar asta-sekin tarqalib ketayotgan edi.
— Ulardan qutulib bo‘ladimi?
Buvisi yelka qisdi.
— Hech kim bilmaydi.
Ertasi kuni Do‘lana shaharga qaytdi. Ammo yillar o‘tib, hamon kechalari tushlarida o‘sha soyalarni ko‘rardi.
Ba’zi sirlar hech qachon yo‘qolmaydi…