Qashqadaryoning go‘zal qishloqlaridan birida Jo‘rabek ismli yigit yashardi. U juda aqlli va mehnatkash edi, lekin doimo boshqalarni ayblashga odatlangan edi. Agar ishlar yurishmasa, u atrofdagilarni, taqdirni yoki omadsizlikni ayblardi.
Bir kuni Jo‘rabek donishmand Boqiy otaning oldiga bordi va shikoyat qildi:
— Ustoz, men harakat qilyapman, lekin atrofimdagilar meni tushunmaydi. Ular hasad qiladi, aldashadi. Men yaxshilik qilsam ham, javobiga yomonlik olaman.
Boqiy ota jilmayib, unga derazadan qarashni buyurdi:
— Qara, tashqarida kimlarni ko‘ryapsan?
— Ko‘chada bolalar o‘ynayapti, dehqonlar dalaga ketmoqda, chaylada chol dam olyapti, — dedi Jo‘rabek.
Boqiy ota endi unga xonadagi ko‘zguga qarashni buyurdi.
— Endi bu yerda kimni ko‘ryapsan?
— Faqat o‘zimni, — dedi Jo‘rabek hayron bo‘lib.
Boqiy ota chuqur nafas oldi va dedi:
— Ko‘rganingdek, deraza ham, ko‘zgu ham bir xil shishadan qilingan. Faqat ko‘zgu orqasiga bir oz kumush surtilgan, xolos. Natijada odam o‘zidan boshqasini ko‘rmay qo‘yadi.
Jo‘rabek hayratdan jim qoldi.
— Shunday ekan, — davom etdi Boqiy ota, — hayotda sen qanday ko‘rsang, shunday bo‘ladi. Agar deraza kabi ochiq bo‘lsang, boshqalarni ko‘rasan. Agar faqat o‘zing haqingda o‘ylasang, ko‘zgu kabi o‘zingdan boshqasini sezmay qo‘yasan.
Jo‘rabek bu hikmatni tushundi. U atrofini ayblash o‘rniga, avval o‘zini o‘zgartirish kerakligini anglab yetdi. O‘sha kundan boshlab u boshqalarni tushunishga, ularga mehr bilan qarashga harakat qildi.
Endi u bilardi: hayotda baxt topish uchun deraza kabi ochiq yurakli bo‘lish kerak, ko‘zgu kabi faqat o‘zini ko‘rib qolmaslik lozim.