Farg‘onaning kichik bir qishlog‘ida Hamza ismli yigit yashardi. Uning otasi temirchi, onasi esa gilam to‘quvchi edi. Hamza bolaligidan hunarga qiziqib, otasining ustaxonasi atrofida aylanar, qanday qilib temir qizib, shakl o‘zgarishini hayrat bilan kuzatardi.
Kunlarning birida otasi unga eski, zang bosgan kalitni berdi.
— Bu kalit oddiy emas, — dedi otasi sirli ohangda. — U qachondir o‘z egasini topadi.
Hamza bu gapni tushunmadi. Oddiy temir parchasi nimani anglatishi mumkin? Ammo otasining jiddiyligidan kalitning bejiz berilmaganini sezdi.
Yillar o‘tdi, Hamza ulg‘aydi. Otasi vafot etib, u oilaning yagona tayanchiga aylandi. Qishloqda ish qiyin bo‘lib, u katta shahar tomon yo‘l oldi. Qo‘lidagi yagona narsa – otasi bergan zanglagan kalit edi.
Shaharga kelib, Hamza ish izlay boshladi. Temirchilar ustaxonasiga kirdi, lekin tajribasi kamligi uchun uni qabul qilishmadi. U bir necha kun och yurdi, lekin umidini yo‘qotmadi.
Bir kuni u eski bir masjid yonidan o‘tayotib, devordagi bir xabarga ko‘zi tushdi:
“Ustaxonamizga mohir temirchi kerak!”
Hamza shosha-pisha ichkariga kirdi. Uni keksaygan, lekin hali ham tetik bir usta kutib oldi.
— Temir bilan ishlay olasanmi? — so‘radi usta.
— O‘rganishga tayyorman, — javob berdi Hamza.
Usta unga qarab turdi-da, nimadir esiga tushganday jilmaydi.
— Menga bir sinov topshir, — dedi u. — Mening otamdan qolgan sandiqqa ega chiqishim kerak, lekin uning kaliti yo‘qolgan. Agar kalit yasay olsang, seni shogirdlikka olaman.
Hamza bu gapni eshitib, cho‘ntagidagi otasi bergan eski kalitni esladi. Uni chiqarib, ustaga uzatdi.
— Balki bu kalit to‘g‘ri kelar?
Usta hayratdan qotib qoldi. Sandiq yoniga borib, kalitni teshikka soldi. Kalit shunchalik aniq mos tushdiki, hatto bir oz burab ochish bilan sandiqning qopqog‘i ochildi.
Ustaning ko‘zlari yoshlandi.
— Bu sandiq mening otamdan qolgan yagona yodgorlik edi… Qayerdan topding buni?
Hamza unga otasi bergan hikoyani so‘zlab berdi. Usta esa jilmayib dedi:
— Demak, sen tasodifan emas, taqdirning o‘zi seni bu yerga yetaklagan. Endi bu ustaxona senga tegishli.
Shunday qilib, Hamza hayotining yangi sahifasini ochdi. Usta unga hunarning sirlarini o‘rgatdi va Hamza oxir-oqibat shaharning eng mohir temirchisiga aylandi. Lekin u doim otasining gaplarini eslab turardi: “Bu kalit oddiy emas. U qachondir o‘z egasini topadi.”
Va, haqiqatan ham, qismatning kaliti unga to‘g‘ri yo‘lni topishga yordam bergandi.