Jur’atbek bolaligidan ko‘chalaridagi eski, zanglagan temir darvoza haqida eshitib kelgan edi. Bu darvoza Buxoroning eski mahallasida joylashgan bo‘lib, hech kim uni ochmas, hatto yaqinlashishga ham botinolmasdi. Qariyalar unga shunday derdi:
— Bolam, o‘sha darvozani ochgan odam yo‘qolgan. U darvoza oddiy emas, uning orqasida ko‘rinmas dunyo bor.
Jur’atbek hech qachon bunday gaplarga ishonmagan. Lekin bir kuni, u shundoq yonidan o‘tib ketayotib, qandaydir shivirni eshitdi. Go‘yo darvozaning orqasidan kimdir uni chaqirayotgandek edi.
“O‘ylab topdim, shekilli,” deb o‘ziga aytdi. Lekin yuragidagi g‘alati his ketmasdi.
Tungi soat ikkida, u yana shu joyga bordi. Hamma uxlardi, ko‘chalar huvillagan edi. Faqat shamol asta pichirlardi. Jur’atbek darvoza oldida to‘xtadi va bir lahza jim turdi. Yuragi tez urayotgan edi.
Keyin u sekin qo‘lini cho‘zib, zang bosgan eshik halqasiga tegdi.
Shu zahotiyoq qandaydir kuch uni ichkariga tortib ketdi.
Jur’atbek hushidan ketdi.
Noma’lum dunyo
U ko‘zlarini ochganda, o‘zini butunlay boshqa joyda his qildi. Atrof qorong‘i edi. Osmon shundoq boshingga qulab tushayotgandek tuyular, havo esa g‘alati, noxush hid taratardi. Bu joy Buxoro emas edi.
Oldinda esa shundoq yo‘lda eski, vayronaga aylangan shahar qoldiqlari ko‘rinardi. Faqat bir binoning eshigi ochiq edi. Uning ustida esa juda eski, deyarli o‘chib ketgan yozuv bor edi:
“Orqaga yo‘l yo‘q.”
Jur’atbek bir necha qadam oldinga yurdi. Har qadam tashlaganida, oyoqlari tagidan qandaydir g‘alati shivir eshitilar, xuddi yer ostida nimadir harakatlanayotgandek edi.
Eshikdan ichkari kirdi. Ichkarida uzoq tor yo‘lak bor edi. Yo‘lakning oxirida esa bir nechta oynalar turardi. Lekin bu oynalar oddiy emasdi. Har biri boshqa dunyoni aks ettirgandek edi.
Birinchi oyna – unda Jur’atbekning o‘zi, lekin yuzida azob va qo‘rquv bor edi. Ikkinchi oyna – qorong‘ulik ichidagi ko‘zlar unga tikilgan, lekin ular harakatlanmasdi. Uchinchi oyna esa butunlay qora bo‘lib, undan g‘amgin ovoz keldi:
— Qayt.
Jur’atbek qotib qoldi. Lekin qanday qaytishi mumkin? U yo‘lini bilmasdi!
Shu payt orqasidan shitirlagan tovush eshitildi. U asta-sekin ortiga qaradi. U yerda… bir paytlar odam bo‘lgan, lekin endi faqat soyaga aylangan mavjudot turardi. Uning ko‘zlari miltillardi.
— Sen kelding… Endi sen ham qolasan.
Jur’atbek qochmoqchi bo‘ldi, lekin oyoqlari qimirlamasdi. Oynalar atrofida aylanib, qandaydir kuch uni o‘z ichiga torta boshladi.
O‘z aksiga yana bir bor qaradi.
Oyna ichida u allaqachon boshqa odam edi.
O‘sha kuni Jur’atbek darvozani ochdi. Lekin ortga hech qachon qaytmadi.