Samarqand yaqinidagi bir qishloqda Najmiddin ismli yigit yashardi. U juda aqlli va iste’dodli edi, lekin hayotida hech qanday yutuqqa erisha olmasdi. Uning do‘stlari savdogar bo‘lib boyib ketishardi, ayrimlari hunar o‘rganib mashhur bo‘lishardi, lekin Najmiddin joyidan jilmay, doimo hayotidan nolib yurardi.
Bir kuni u qishloqning eng dono kishisi – Nasrullo boboning oldiga bordi va dedi:
— Ustoz, men ko‘p narsani bilaman, lekin baribir hech narsaga erisha olmayapman. Menga nima to‘sqinlik qilayotganini bilmayman.
Nasrullo bobo jilmayib, uni eski bir hujraga olib bordi. Hujra devorida katta bir oynak bor edi.
— Mana shu oyna oldiga bor va sening eng katta dushmanning kim ekanini ko‘r, — dedi bobo.
Najmiddin hayajon bilan oynaga yaqinlashdi. U dushman sifatida qandaydir yovuz kishini ko‘raman deb o‘yladi. Lekin oynada faqat o‘zining aksini ko‘rdi.
— Bu hazilmi? — dedi u hafsalasi pir bo‘lib.
— Yo‘q, bolam, — dedi bobo. — Odamlarning aksariyati dushmanini tashqaridan qidiradi. Ular hayotdagi muammolari uchun boshqalarni ayblashadi – taqdirni, jamiyatni, oilani. Lekin eng katta to‘siq ularning o‘z ichida bo‘ladi. Sen ham o‘zingga to‘sqinlik qilayapsan.
Najmiddin chuqur o‘ylab qoldi.
— Demak, men o‘zimni yengmasam, hech narsa o‘zgarmaydi…
— Ha, aynan shunday! — dedi Nasrullo bobo. — Agar sen dangasaligingni, qo‘rquvlaringni, bahonalarni yenga olsang, hech qanday tashqi dushman senga zarar bera olmaydi.
Najmiddin bu so‘zlarni eslab, hayotiga boshqacha qaray boshladi. U endi shikoyat qilishni bas qildi va oldinga harakat qila boshladi.
Yillar o‘tib, u katta muvaffaqiyatga erishdi. Har safar qiyinchiliklarga duch kelsa, u o‘ziga shunday derdi:
— Men oynadagi dushmanni yengdim!