Qadimgi Samarqandning tor ko’chalari oqshom peshinida ham issiq nafas olardi. Uzoqdan eshitilgan “somsa, issiq somsa!” deb yig’lagan savdogarning ovozi, bolalarning kulgi, eshik oldida o’tirgan kampirning choy qoshiq bilan qoqqan tovushi—bularning hammasi shaharning jonli hayotini ifodalardi. Ammo bu oqshom boshqacha edi. Havo salqin, osmon esa qizil rangga burangan. Shamol daraxtlarning barglarini shaloplab, eski muddatli devorlardan o’tib, bir zumda yo’qolib ketardi.
Olimjon, qariya yigirma yoshli yigit, shaharning chekkasidagi kichik uyida yolg’iz o’tirar, qo’lida eski, yirtilgan kitobni o’qib chiqardi. Uning kitobdagi harflari o’chib ketgan, lekin u har bir so’zni yod bilardi. Bu kitob uning bobosining yodgorligi edi—bir vaqtlar mashhur bo’lgan, ammo hozir unutilgan bir she’rlar to’plami. Olimjon bobosidan qolgan yagona narsa edi.
Uyning derazasi ochiq edi. Shamol uning sochlarini burab, kitobning varaqlarini alanglatardi. Birdan, eshik oldida bir ovoz eshitildi: “Olimjon, yig’la, yig’la!” Bu uning eng yaqin do’sti, Zulfiya edi. Zulfiya qo’lida bir dasta yangi pishgan non va bir stakan issiq choy bilan kirib keldi. Uning yuzida doimiy bir tabassum, ko’zlari esa yorqin edi.
“Yana shu kitobni o’qiyapsanmi?”—deb so’radi Zulfiya, stakanni stolga qo’yib. “Bobong she’rlarini yod bilgan bo’lsang kerak, nega yana o’qiyapsan?”
Olimjon kuldi: “She’rlar faqat so’zlar emas, Zulfiya. Ularda bobomning ruhi yashaydi. Men uni eslayman, shunchaki.”
Zulfiya uning yoniga o’tirdi va uzoqdan eshitilayotgan sozandalarning qo’shig’iga quloq solindi. “Bu qo’shiqni eshitdingmi?”—deb so’radi u. “Bu bobongning sevimli qo’shig’i edi, shunday emasmi?”
Olimjonning ko’zlari yorishdi. “Ha, u har doim aytardi: ‘Bu qo’shiqda Samarqandning ruhi yashaydi.’ Men hozir ham uni eshitganimda, bobomning ovozi esimga tushadi.”
Ular bir muddat jim turishdi. Zulfiya Olimjonning qo’lini ushlab, unga qarab: “Sen bobongning izidan borasan, Olimjon. Uning she’rlarini yod bilish bilan kifoyalanma. Ularni yoz, ularni davom ettir. Samarqandning ruhi faqat sening qo’lingda yangilanishi mumkin.”
Olimjon Zulfiyaning so’zlarini diqqat bilan tingladi. Uning ko’z oldida bobosining yuzi paydo bo’ldi—qari, lekin ma’naviyat bilan to’la. U birdan tuyg’ulari ostida ezilib ketdi. “Rahmat, Zulfiya,”—deb javob qaytardi u. “Men buni qilaman. Bobomning she’rlarini yangi hayot baxsh etaman.”
Oqshomning so’nggi nurlari derazadan kirib, ularning yuzlariga tushdi. Shamol yana shalopladi, lekin bu safar uy ichida tinchlik va umid bor edi. Olimjon va Zulfiya bir-birlariga qarab, eski she’rlar va yangi orzular o’rtasida bir lahza yashadilar.
Samarqandning tor ko’chalari yana shovqin bilan to’ldi, lekin bu oqshom ular uchun boshqacha edi. Bu oqshom ularning yuraklarida yangi bir boshlanish edi.