Buxoro shahrining tor ko‘chalarida qadimiy bir masjid bor edi. Bu masjid oddiy emas, u yerda yillar davomida hech kim ochishga jur’at qilmagan bir eshik bor edi. Mahalliy xalq uni “Sulton eshigi” deb atardi.
Javohir ismli tarixchi yigit shu sirni o‘rganishga qiziqib, Buxoroga kelgan edi. U mahalliy oqsoqollardan bu eshik haqida so‘radi.
— O‘g‘lim, bu eshik ochilmaydi. Uni so‘nggi sulton o‘zi qulflagan va hech kimga ochmaslikni vasiyat qilgan.
— Nima uchun? — hayratlandi Javohir.
— Chunki u yerda biz bilmasligimiz kerak bo‘lgan narsa bor…
Javohir bu gaplarga ishonmadi. O‘sha kechasi, hech kim sezmagan holda, u yashirincha masjidga bordi. Chiroq nurida chang bosgan devorlarni sinchiklab tekshirdi va nihoyat o‘sha sirli eshikni topdi. Qadimiy arabcha yozuvlar unga tikilib turardi.
U eshikni asta itarib ko‘rdi. Ajabki, u sekin g‘ichirlab ochildi. Ichkaridan sovuq havo urdi. Ichkarida ulkan xonaga duch keldi. Xonaning markazida esa bir tosh sandiq turardi.
Javohir ehtiyotkorlik bilan sandiqni ochdi. Uning ichida eski qog‘ozlar, sultonning shaxsiy muhrlari va bir maktub bor edi.
Maktubni ochib o‘qidi:
“Agar kimdir bu maktubni o‘qiyotgan bo‘lsa, biling — men davlatimni sotqinlar qo‘liga bermaslik uchun o‘zimni yo‘qotishga majbur bo‘ldim. Ammo haqiqiy xazina oltin yoki javohir emas. Haqiqiy xazina — bu haqiqatdir. Lekin haqiqatni bilish hamisha xavflidir…”
Javohirning qo‘llari titray boshladi. Shu payt uning ortidan eshikning g‘ichirlab yopilgan ovozi eshitildi. U ortiga o‘girildi… va yuragi urib ketdi.
Eshik hozirgina ochiq turgan bo‘lsa-da, endi mutlaqo berk edi.
U ichkarida qamalib qolgan edi…