Farg‘onaning chekka qishloqlaridan birida Farrux ismli yigit yashardi. U doimo boshqalardan farqli o‘laroq, yuksak orzular bilan yashardi. U katta ishlar qilishni, odamlarga foydasi tegadigan kashfiyotlar yaratishni xohlardi. Lekin qishloq ahli uni tushunmasdi.
— Xayolparast bola, — deyishardi ba’zilari. — Dunyoni o‘zgartirmoqchi emish!
Farrux esa bu gaplarga e’tibor bermasdi. U doimo eski qog‘ozlarni varaqlab, qiziqarli g‘oyalar ustida bosh qotirar edi. Kunlarning birida u mahallaning eng dono kishisi bo‘lgan Rahmon bobo oldiga bordi.
— Bobo, odamlar meni tushunmaydi. Men boshqacha yo‘ldan yurmoqchiman, lekin hamma meni mazax qiladi.
Rahmon bobo jilmaydi:
— Bolam, sen hech qachon ko‘lga qaratib qaraganmisan?
— Albatta, bobo.
— Unda nimani ko‘rasan?
— O‘z aksimni.
— Xuddi shunday. Hayot ham ko‘l kabi. Sen qanday bo‘lsang, odamlar shunday aksni senga qaytaradi. Agar sen o‘z yo‘lingdan shubhalansang, ular ham shubhalanadi. Agar sen qat’iyatli bo‘lsang, ular ham senga hurmat bilan qaraydi.
Farrux bu so‘zlar haqida uzoq o‘yladi. U shunchaki orzu qilish emas, harakat qilish kerakligini tushundi. Endi u odamlarning fikriga e’tibor bermay, o‘z ishlarini davom ettirdi.
Yillar o‘tdi. Farrux o‘z izlanishlari orqali qishloq uchun foydali yangiliklar yaratdi: u yomg‘ir suvidan foydalanish tizimini ishlab chiqdi, eski ariq va kanal tizimlarini yangiladi. Endi odamlar unga “xayolparast” emas, balki “aqlli” deb qarashardi.
Bir kuni u Rahmon bobo oldiga yana bordi.
— Bobo, siz haq bo‘lib chiqdingiz. Men o‘zimga ishonganimda, boshqalar ham menga ishona boshladi.
Rahmon bobo kulib dedi:
— Ha, bolam. Inson hayotda ikki narsaga yuzma-yuz keladi: biri o‘zining aksidir, ikkinchisi esa dunyoning unga bo‘lgan munosabati. Qaysi biri qanday bo‘lishini esa odamning o‘zi hal qiladi.