Xorazmda joylashgan bir qishloqda Hasan ismli yigit yashardi. U juda mehnatkash edi, lekin doimo o’tmish xatolarini eslab, afsuslanib yashardi. Ba’zan esa kelajakdan qo‘rqib, hech qanday ish boshlashga jur’at eta olmasdi.
Bir kuni u donishmand Ismoil boboning oldiga bordi va shikoyat qildi:
— Ustoz, men hayotimda oldinga yura olmayapman. O‘tmish xatolarim meni ushlab turadi, kelajak esa meni qo‘rqitadi. Nimani boshlamay, ikkilanib qolaman.
Ismoil bobo kulimsirab, unga ikki xalta berdi.
— Mana bu xaltalardan birini orqangga osib ol, ikkinchisini bo‘yningga. Keyin shu xaltalar bilan qishloqni aylanib kel.
Hasan xaltalarni ko‘tarib yo‘lga tushdi. Orqadagi xalta juda og‘ir edi, bo‘ynidagi esa bo‘g‘ib, yurishini qiyinlashtirardi. U bir necha qadam bosib, charchadi va ortga qaytdi.
— Ustoz, bunday og‘ir yuk bilan uzoqqa borib bo‘lmaydi! — dedi Hasan charchagancha.
Ismoil bobo jilmayib dedi:
— Hayoting ham xuddi shunday. Orqangdagi xalta – o’tmish xatolaring. Bo‘yningdagi xalta – kelajak qo‘rquvlaring. Agar sen ularni olib yuraversang, hayoting og‘ir bo‘ladi.
— Unda nima qilishim kerak? — so‘radi Hasan.
— O‘tmish xaltasini yerga qo‘y, undan saboq ol, lekin uni doimo ko‘tarib yurmagin. Kelajak xaltasini esa yech, chunki hali u bo‘sh. Unga faqat sen qanday harakat qilsang, shunday narsalar to‘planadi.
Hasan buni tushundi. U o’tmish xatolaridan o‘rganib, lekin ularni unutib, yo‘lida davom etishi kerakligini anglab yetdi. Kelajak esa qo‘rqinchli emasdi – u faqat unga bog‘liq edi.
Shu kundan boshlab Hasan hayotga boshqacha qaray boshladi. Har safar o’tmishidan afsuslanib yoki kelajakdan qo‘rqib qolsa, u o‘ziga shunday derdi:
— Men xaltalarni tushirib qo‘ydim. Endi erkinman!