Andijonning bir chekkasida, uzoq qishloqlardan birida Behruz ismli yigit yashardi. U hech qachon jiddiy mehnat qilishni xohlamas, hamma narsaning oson kelishini istardi. Odamlar erta tongdan dalaga chiqib, kechgacha ter to‘kib ishlashardi, lekin Behruz uyining ayvonida yotib, faqat shikoyat qilish bilan band edi.
— Nega men tug‘ilganimdan beri baxtsizman? Nega hayot menga og‘ir sinovlar berayapti? — derdi u har kuni.
Bir kuni u qishloqning eng dono kishisi – Bobomurod chol oldiga bordi.
— Bobo, nega men shunchalik baxtsizman? Nega boshqalarga omad kulib boqadi-yu, menga hech narsa nasib qilmaydi?
Bobomurod chol uning so‘zlarini sabr bilan eshitdi va dedi:
— Bolam, agar sen haqiqatni bilishni istasang, oldin qishloq bo‘ylab sayr qil va yo‘lda uchragan odamlarning dardini tingla. Keyin esa yana oldimga kel.
Behruz hayron bo‘lsa-da, cholning gapiga ko‘ndi va yo‘lga tushdi.
U avval paxta dalasida ishlayotgan bir chol oldiga bordi. Chol ter to‘kib, ketmon chopayotgan edi.
— Bobo, sizning dardingiz bormi? — so‘radi Behruz.
Chol peshonasidagi terini artib dedi:
— Albatta, bolam. Yillar o‘tib borayapti, lekin farzandlarimni to‘g‘ri yo‘lda tarbiyalash haqida o‘ylashdan to‘xtamayman. Dardim shunda.
Behruz daladan o‘tib, do‘konga kirdi. U yerda bir ayol non yopayotgan edi.
— Opa, sizning dardingiz bormi?
Ayol jilmaydi va dedi:
— Ha, bolam. Kun bo‘yi mehmonlarga non pishirib charchayman, lekin shukur qilaman. Oila boqish ham baxt bilan bog‘liq mas’uliyat.
Behruz shundan keyin yana ko‘p kishilarning oldiga bordi. Har birining dardi bor edi, lekin hech kim shikoyat qilmas, faqat hayotning sinovlarini sabr bilan yengish haqida gapirar edi.
Kechga borib, u Bobomurod cholning oldiga qaytdi.
— Endi tushundingmi? — so‘radi chol.
Behruz boshini quyi soldi.
— Ha, bobo. Faqat men o‘zimga achinish bilan band bo‘libman. Hammaning dardi bor ekan, lekin ular shikoyat qilish o‘rniga oldinga intilar ekan…
Bobomurod chol jilmaydi:
— Ha, bolam. Bekorning dardini hech kim eshitmaydi. Chunki u faqat shikoyat qilish bilan band bo‘ladi. Mehnat qil, hayotning mazmunini shunda topasan.
O‘sha kundan boshlab Behruz hayotini o‘zgartirdi. U endi shikoyat qilmas, balki o‘z hayotini yaxshilash uchun mehnat qilishni boshladi. Shunda u hayotining haqiqatini tushundi: kim mehnat qilsa, baxt o‘zi keladi.