Xorazmning qadimiy qishloqlaridan birida Odil ismli yigit yashardi. U bolaligidan yolg‘on gapirishga odatlangan edi. Dastlab kichik-kichik yolg‘onlar bilan boshladi:
— Uy ishimni bajardim, — deb aytardi, lekin bajarmagan bo‘lardi.
— O‘qituvchim meni maqtadi, — derdi, lekin aslida tanbeh eshitgan bo‘lardi.
Oradan yillar o‘tib, uning yolg‘onlari kattalasha bordi. Odamlar unga ishona boshlashdi, chunki u so‘zlarini juda ishontirib gapirardi.
Kunlarning birida qishloqdagi boy savdogar katta muammoga duch keldi. Uning oltin to‘la sandig‘i yo‘qolib qoldi. Qishloq ahli hayratda qoldi: kim bunday jinoyatga qo‘l urishi mumkin?
Savdogar Odilning oldiga kelib dedi:
— Sen dono va zukko yigitsan, balki bu ishni kim qilganini bilarsan?
Odil o‘ylab ham o‘tirmay, bir kambag‘al dehqonni aybladi.
— Men uni kecha sandiq yonida ko‘rganman! — deb yolg‘on gapirdi u.
Odamlar darhol dehqonni ayblashdi va uni jazolashmoqchi bo‘lishdi. Bechora dehqon nega ayblanayotganini ham tushunmasdi.
Ammo oradan bir kun o‘tgach, sandiq boshqa joydan topildi. Oltinlar yo‘qolmagan edi — savdogarning o‘zi uni unutib, boshqa xonaga qo‘yib qo‘ygan ekan!
Barcha odamlar Odilga qarashdi. U yolg‘on gapirgani aniq edi.
— Nega bizni aldading? — deyishdi unga.
Odil nima deyishini bilmasdi. Endi hech kim unga ishonmasdi. Hattoki uning eng yaqin do‘stlari ham undan yuz o‘girdi.
U yolg‘on uni qancha baland ko‘targan bo‘lsa, endi shuncha pastga qulatayotganini tushundi.
Shundan keyin Odil hech qachon yolg‘on gapirmaslikka ahd qildi. Lekin ishonchni qayta tiklash uchun yillar kerak bo‘ldi.
Chunki haqiqat bir marta sinadi — lekin uni qayta tiklash juda qiyin bo‘ladi!