Surxondaryo tog‘larining etagida joylashgan Chordara qishlog‘ida bir vaqtlar Sodiq ismli yigit yashardi. U mehnatkash, vijdonli va hamisha halol yo‘l bilan rizq topishga intiladigan odam edi. Lekin hayot unga osonlikcha kulib boqmasdi — ba’zan bir parcha non topish ham unga qiyin kechardi.
Bir kuni Sodiq tog‘ yonbag‘rida choponiga o‘ralgan holda yurarkan, tasodifan eski, zang bosgan bir sandiqqa duch keldi. Sandiq og‘ir edi, usti esa qadimiy naqshlar bilan bezatilgan edi. “Balki ichida biror narsa bordir?” deb o‘yladi yigit.
Sandiqni ochishga urindi, lekin u mustahkam qulflangan edi. Uning atrofida esa hech kim yo‘q edi. Sodiq sandiqni uyiga olib borishga ahd qildi. U o‘zining qashshoq, ammo pokiza uyiga yetib kelib, qulfni ochish yo‘lini o‘ylay boshladi. Nihoyat, ustaxonasidan bir necha asbob olib, qulfni sindirishga muvaffaq bo‘ldi.
Sandiq ichida hech qanday boylik yo‘q edi. Faqatgina eski, g‘ijimlangan xat va bir nechta g‘ayrioddiy tosh bor edi. Sodiq xatni o‘qishga tushdi:
“Kim bu xatni topgan bo‘lsa, bilsinki, eng katta boylik bu — sabr va halollik. Ushbu toshlar oddiy emas, lekin ularni haqiqatdan tushunadigan odam topmaguncha, ularning siri ochilmaydi.”
Sodiq toshlarni qo‘liga oldi. Ular oddiy qoya bo‘laklariga o‘xshardi. U xayol surib o‘tirdi-da, ertasi kuni bozorga olib chiqib sotishga qaror qildi. Lekin hech kim bu toshlarga qiziqmadi.
Oradan kunlar o‘tdi. Sodiq toshlarni yo‘qotib qo‘yishdan qo‘rqib, uyining eski sandig‘iga solib qo‘ydi.
Bir kuni qishloqqa mashhur zargar kelib qoldi. U noyob toshlarni yig‘ish bilan shug‘ullanar edi. Sodiq unga o‘zidagi toshlarni ko‘rsatdi. Zargar toshlarni uzoq tekshirib, birdan hayratlanib qoldi:
— Bu oddiy toshlar emas! Bular qadimiy shohlik davridan qolgan bebaho qimmatbaho toshlar! Agar xohlasang, men senga ularning haqiqiy narxini to‘lab beraman.
Sodiq hayratdan lol qoldi. U hech qachon bunday boylikka ega bo‘laman deb o‘ylamagan edi. Ammo u birdan eski xatni esladi: “Eng katta boylik — sabr va halollik.”
U toshlarni sotishga shoshilmadi. O‘rniga u qishloqning eng yaxshi ustalarini yig‘ib, ulardan qimmatbaho uzuk va taqinchoqlar yasashni so‘radi. Keyinchalik u bu zeb-ziynatlarni shoh saroyiga taqdim etdi va mukofot sifatida nafaqat katta boylik, balki qishloqning obro‘-e’tiborli kishilaridan biri bo‘ldi.
Ammo u hech qachon unutmadi: haqiqat g‘ayb kutilmagan joyda bo‘ladi.