Toshkent bozorlari doim gavjum va sir-sinoatlarga boy edi. Lekin bu bozorlarda eng ko‘p tilga olinadigan afsona – Oltin Sandıq afsonasi edi. Aytilishicha, kimda-kim bu sandiqni topsa, umrining oxirigacha boy bo‘lib yashar ekan. Ammo hech kim bu sandiq qayerda ekanini bilmasdi.
Shahzod – chaqqon va uddaburon yigit edi. U kichik savdogarlar orasida tanilgan bo‘lib, bozorda har xil mayda-chuyda narsalar sotardi. Lekin u faqatgina pul topishni emas, balki sirlarni ochishni ham yaxshi ko‘rardi. Ayniqsa, bu sir boylik bilan bog‘liq bo‘lsa.
Bir kuni u bozorda bir cholni uchratdi. Chol eski gilamlar sotar, lekin uning nigohlari juda o‘tkir edi.
— Oltin Sandıqni izlayapsanmi? — dedi chol kutilmaganda.
Shahzod hayratdan qotib qoldi.
— Men hech narsa demadim…
— Lekin sening ko‘zlaring bu sirni bilishni istayotganini aytmoqda, — dedi chol jilmayib.
Shahzod qiziqib qoldi.
— Agar bilsangiz, menga ayting.
Chol unga eski qog‘oz parchasini berdi. Unda faqat uchta so‘z yozilgan edi:
“Qorong‘u ko‘cha, uchinchi eshik.”
Shahzod bu so‘zlarning ma’nosini bilmasa ham, kechasi shu manzilni izlab ko‘rishga qaror qildi.
U qorong‘i ko‘chalardan o‘ta turib, nihoyat, uchinchi eshikka duch keldi. U yog‘ochdan yasalgan bo‘lib, juda eski edi. Shahzod eshikni asta ochdi va ichkariga qadam qo‘ydi.
Bu yer aniq omborxona edi. Lekin uning markazida katta bir sandiq bor edi. Sandiq usti chang bosgan, lekin baribir oltin tusda yarqirardi.
— Axir bu rost bo‘lib chiqdi! — dedi Shahzod.
Lekin u sandiqni ochmoqchi bo‘lganida, orqada qadam tovushlari eshitildi.
— Demak, sen ham bu sirga yetib kelding… — dedi past ovoz.
Shahzod o‘girilib qaradi. Bu chol edi. Lekin endi u oddiy gilam sotuvchi emas, balki qosh-qovoqlari burishgan, sirli kiyimdagi kishi edi.
— Oltin Sandıq hamma uchun emas, — dedi u.
Shahzod ortga tisarildi.
— Siz kimsiz?!
— Men… bu sanga qo‘riqchisiman. Va sen noto‘g‘ri tanlov qilding…
Shu zahoti xona ichini quyuq tuman qopladi.
Shahzodning ko‘z oldi qorong‘ulashdi.
Uning keyingi taqdiri noma’lum edi.
Faqat ertalab, bozor ahli qorong‘i ko‘cha ichida bir chang bosgan gilam topdi. Uni asta silkiganlarida, uning chetida eski yozuv paydo bo‘ldi:
“Boylik orqasidan ketganlar, oxirini o‘ylasin…”