Xivaning tor ko‘chalarida Sayyora ismli qiz yashardi. U har doim qadimiy shahar sirlarini bilishga qiziqardi. Uning otasi me’mor edi va Xivaning eski binolari haqidagi afsonalarni ko‘p hikoya qilardi. Eng sirli hikoya esa bir eski gumbaz ostidan kelayotgan tushunarsiz sas haqida edi.
— Odamlar bu gumbaz tagida bir sir bor deb aytishadi, — derdi otasi. — Lekin hech kim u yerga kira olmagan.
Sayyora bolaligidan bu hikoyaga ishonar, lekin bunday narsalar faqat ertaklarda bo‘ladi deb o‘ylardi.
Bir kuni, u eski qo‘lyozmalar orasida g‘aroyib chizmalar topib oldi. U Xivaning mashhur me’mori tomonidan chizilgan edi va unda gumbaz ostidagi yashirin yo‘lak belgilangandi. Yonida esa faqat bitta jumla bor edi:
“Sado yo‘qolgan joyda eshik ochiladi.”
Sayyora o‘z do‘stlari bilan kechqurun gumbaz tagiga bordi. Ular jim turib, atrofni tinglay boshlashdi. Biroz vaqt o‘tgach, g‘alati hushtak ovozi eshitildi. Sayyora diqqat bilan kuzatib, ovoz kelayotgan devor qismini payqadi.
U devorga sekin qo‘lini qo‘yib, bosganida, kichik bir teshik ochildi. Ichkarida pastga qarab ketuvchi zinapoya bor edi.
Ular ichkariga tushib, tor yo‘lak bo‘ylab yurishdi. Nihoyat, yo‘lakning oxirida kichik xona bor edi. Uning devorlarida qadimiy naqshlar va noma’lum yozuvlar bor edi. Ular bu yozuvlarni tarixchilarga ko‘rsatishdi.
Tez orada ma’lum bo‘ldiki, bu yozuvlar qadimgi Xiva me’moriy sirlarini o‘z ichiga olgan edi.
Shu kundan boshlab, Sayyora shunchaki tarix ixlosmandi emas, balki Xivaning yo‘qolgan sirlarini ochgan qiz sifatida tanildi.